فرهنگ خوراک مردم گیلان

از مجموع منابعی که در مورد غذای مردم گیلان در گذشته ذکر شده است، بیشتر آنها خوراک اصلی و روزمره مردم را برنج (پلا)، ماهی و سیر ذکر کرده‌اند. در این میان برنج نقش مهمی در این خطه دارد. حتی نان را هم از آرد برنج درست می‌کرده اند. مردم گیلان به برنج علاقه بسیاری دارند و زمانی روزانه سه نوبت برنج می‌خوردند. برنج آنقدر نقش مهمی در زندگی آنها داشت که در گذشته‌های نه چندان دور در تعدادی از شهرها و روستاها خوردن نان نشانه فقر بود. برنج دارای ارزش زیادی در بین مردم گیلان است و ضرب المثل‌ها، حکایت‌ها و باورهای زیادی در مورد برنج در بین مردم وجود دارد.

نان بخور بوشو تا در آستان
پلا بخور بشو تا خورآستان

با خوردن نان فقط می‌شود تا درِ خانه رفت ولی با خوردن پلو می‌توان تا خراسان رفت.

تنوع در آب و هوای گیلان و داشتن رطوبت کافی، خاک حاصلخیز و در کنار هم قرار گرفتن کوه، دریا، جنگل، رودخانه و جلگه باعث وجود فراورده‌های طبیعی در این استان شده است.

در مناطق کوهستانی و جلگه شکار و صید رواج داشت. روییدنی‌های زیادی مانند میوه‌های جنگلی، قارچ‌ها و سبزی‌ها در این مناطق وجود داشته است. عسل طبیعی، پرندگان بومی و مهاجر و ماهی رودخانه‌های بخشی از مواد غذایی مردم گیلان را تشکیل می‌دادند. تالاب‌های گیلان از قدیم شرایط خوبی را برای زندگی پرندگان بومی و همین طور جذب کردن پرندگان مهاجر داشته‌اند. این پرندگان نقش مهمی در زندگی مردم گیلان ایفا می‌کردند و با شکار آنها امرا و معاش می‌کردند. از دیگر غذاهای مهم این خطه ماهی است. زمانی در رودخانه‌ها آنقدر ماهی زیاد بود که با داس آنها را به راحتی صید می‌کردند.

گیلان گونه‌های مختلف گیاهی فراوانی هم دارد که مردم از آنها غذا، نوشیدنی و محصولات مختلفی درست می‌کنند. انواع سبزی‌ها و صیفی‌های وجود دارد که در غذاهای زیادی استفاده می‌شود.

در گذشته که یخچال وجود نداشت، گیلانی‌ها شیوه‌های مختلفی را برای نگهداری غذا داشتند. یکی از آن شیوه‌ها استفاده از پوست بز و گوسفند بود که با آن وسیله‌ای به نام انبان درست می‌کردند و مواد غذایی را داخل آن نگهداری می‌کردند. البته انبان در نواحی مختلف استان دارای نام‌های دیگری هم است. نگهداری غذاها در ظرف و آویزان کردن آن نیز از دیگر راه‌های نگه‌داری بود.  گفتنی زیاد است. در آینده در مورد فرهنگ خوراک و آشپزی مردم گیلان بیشتر خواهیم گفت.

منبع:

کتاب فرهنگ خوراک مردم گیلان –  مسعود پورهادی – نشر ایلیا